Komunikacja alternatywna i wspomagająca (AAC)

Termin AAC (Augmentative and AlternativeCommunication) oznacza komunikację wspomagającą i alternatywną. Komunikacja wspomagająca oznacza wszelkie działania, których celem jest pomoc w porozumiewaniu się osób nieposługujących się mową lub posługujących się nią w ograniczonym stopniu. Istnieje wiele wspomagających i alternatywnych sposobów porozumiewania się, które dają dziecku możliwość komunikowania się. Należą do nich gesty, różnorodne obrazki, piktogramy lub symbole abstrakcyjne. Im mniej zdolności mówienia posiada dana osoba, tym większe będzie jej zapotrzebowanie na komunikację wspomagającą. Ucząc porozumiewania się w sposób alternatywny pomagamy wyrażać własne myśli, pragnienia i potrzeby.

W naszej szkole, w codziennej pracy wybrałyśmy system gestów Makato oraz piktogramy, w zależności od indywidualnych potrzeb i preferencji ucznia.

PECS - Picture Exchange Communication System

W naszej szkole w pracy z dziećmi niemówiącymi z autyzmem wykorzystujemy niezwykle skuteczną metodę komunikacji Pecs. Polega ona na wymianie obrazków/symboli w celu porozumiewania się. Jest przeznaczona głównie dla dzieci autystycznych oraz mających inne problemy związane z porozumiewaniem się, zwłaszcza w zakresie spontanicznego inicjowania komunikacji. Dziecko wymienia obrazek na konkretną rzecz, której pragnie lub potrzebuje. Fizyczna wymiana powoduje większe zaangażowanie zarówno użytkownika, jak i jego rozmówcy. Głównym celem metody jest zwrócenie uwagi na moment inicjowania rozmowy przez użytkownika. Jedynym warunkiem jest pewna sprawność manualna. Do PECS nie jest przyporządkowany żaden system symboli. Można użyć symboli PCS, PIC, obrazków, fotografii, własnoręcznych rysunków i innych. Ta metoda nie wyklucza rozwoju mowy, a wręcz wspomaga jej nabywanie.

Wprowadzanie Pecs opiera się na sześciu fazach.

FAZA I
Jak się porozumiewać.
Uczniowie uczą się zamieniać pojedyncze obrazki na przedmioty lub czynności, których pożądają w danej chwili.

FAZA II
Odległość i cierpliwość.
W dalszym ciągu uczniowie używają pojedynczych obrazków ale w tej fazie uczą się generalizowania nowej umiejętności - wymiana obrazka na przedmiot lub czynność lecz w innych niż początkowo uczone miejscach, pomieszczeniach, z innymi osobami i w zwiększonej odległości. Uczymy tu także cierpliwości i wytrwałości w osiąganiu celu.

FAZA III
Rozróżnianie obrazków.
Nauka dokonywania wyboru spośród dwóch lub więcej obrazków, aby otrzymać pożądaną rzecz. Obrazki znajdują się w książce do komunikacji, gdzie są przyczepiane za pomocą rzepów i w ten sposób są łatwo dostępne w momencie porozumiewania się.

FAZA IV
Budowanie zdań. Cechy charakterystyczne (atrybuty) i poszerzania słownictwa.
Uczniowie uczą się konstruowania prostych zdań na odczepianym pasku zdaniowym, używając obrazka „Chcę”, a następnie obrazka z przedmiotem, o który proszą.

FAZA V
Odpowiadanie na pytania.
Uczniowie uczą się używania PECS w celu odpowiadania na pytanie „Co byś chciał/chciała?”.

FAZA VI
Komentowanie
W tej fazie uczniowie uczeni są komentowania oraz odpowiedzi na pytania takie jak: „Co widzisz?”, „Co słyszysz?”, „Co to jest?”. Uczą się tworzenia zdań z „Widzę…”, „Słyszę…”, „Czuję…”, „To jest…” itp.

MÓWik

To oprogramowanie do komunikacji wspomagającej i alternatywnej na tablety z systemem Android, przeznaczone do stosowania u osób niepełnosprawnych w celu łagodzenia lub kompensowania skutków urazu, choroby lub niepełnosprawności. Jest przeznaczone dla osób w różnym wieku, głównie z afazją, autyzmem, upośledzeniem umysłowym, zespołem Downa, mózgowym porażeniem dziecięcym, które nie mogą się porozumiewać mową w sposób zrozumiały dla innych. Ma możliwość dostosowania interfejsu do różnych upośledzeń, niepełnosprawności ruchowej, wieku i płci. Istnieje również możliwość robienia i wstawiania zdjęć, własnych grafik i obrazów z internetu. Użytkownik – rodzic we współpracy z nauczycielem może tworzyć z symboli całe zdania i wypowiedzi, które są odczytywane przez syntezę mowy. Użytkownicy korzystający z liter, mogą pisać informacje za pomocą klawiatury ekranowej i odczytywać je za pomocą syntezy mowy.

GoTalk komunikator

To urządzenie do komunikacji alternatywnej przeznaczone dla dzieci autystycznych, dla niemówiących dzieci i dorosłych, dla osób z porażeniem mózgowym, dla osób z niepełnosprawnościami sprzężonymi, itp. Go Talk oferujące cztery, pięć a nawet trzydzieści dwa, wybieranych przyciskiem poziomów nagrywania, na których można zarejestrować maksymalnie 10-sekundowe komunikaty, przypisane do przycisków, będących dotykowymi polami z grafikami, które opisują czynności lub stany. Dotknięcie wybranego pola skutkuje wypowiedzeniem nagranego komunikatu. W ten sposób dziecko komunikuje m.in. swoje oczekiwania wobec opiekuna lub nauczyciela, odpowiada na pytania itp. Nagrywanie komunikatów jest równie proste jak ich kasowanie, kasować można zarówno pojedyncze komunikaty, jak też poszczególne poziomy nagrywania. Urządzenie jest pomocne również w wywoływaniu mowy u dzieci – nagranie i odtworzenie własnego głosu bardzo motywuje do wypowiadania słów.